Menguji Pemahaman: Contoh Soal Mid Test Bahasa Jawa Semester 2 Kelas 7
Bahasa Jawa, sebagai warisan budaya yang kaya, memegang peranan penting dalam membentuk identitas generasi muda, khususnya di tanah Jawa. Memasuki semester 2 jenjang SMP, siswa kelas 7 dituntut untuk semakin mendalami berbagai aspek kebahasaan dan kesastraan Jawa. Mid test atau ulangan tengah semester menjadi salah satu tolok ukur untuk mengevaluasi sejauh mana pemahaman siswa terhadap materi yang telah diajarkan.
Artikel ini akan menyajikan contoh soal mid test Bahasa Jawa semester 2 kelas 7 yang komprehensif, mencakup berbagai tipe soal dan cakupan materi yang relevan. Dengan adanya contoh soal ini, diharapkan siswa dapat mempersiapkan diri dengan lebih baik, guru dapat memiliki gambaran untuk menyusun soal yang sesuai, dan orang tua dapat turut memantau perkembangan belajar anak.
Pentingnya Mid Test Bahasa Jawa
Mid test bukan sekadar formalitas akademis. Ulangan ini memiliki beberapa fungsi krusial:
- Evaluasi Pemahaman: Mengukur tingkat penguasaan materi yang telah disampaikan selama separuh semester.
- Identifikasi Kekuatan dan Kelemahan: Membantu siswa mengenali area mana saja yang sudah dikuasai dengan baik dan area mana yang masih memerlukan perhatian lebih.
- Umpan Balik bagi Guru: Memberikan gambaran kepada guru tentang efektivitas metode pengajaran dan materi yang disampaikan, sehingga dapat dilakukan penyesuaian jika diperlukan.
- Motivasi Belajar: Menjadi pemicu bagi siswa untuk lebih giat belajar dan mempersiapkan diri menghadapi penilaian akhir semester.
- Pengembangan Keterampilan: Melatih siswa dalam menjawab soal-soal yang bervariasi, mulai dari pemahaman bacaan, tata bahasa, hingga apresiasi sastra.
Cakupan Materi Mid Test Bahasa Jawa Semester 2 Kelas 7
Materi yang umumnya diujikan pada mid test Bahasa Jawa semester 2 kelas 7 biasanya meliputi:
- Wacan Deskriptif (Teks Deskriptif): Siswa diharapkan mampu memahami dan menganalisis teks yang menggambarkan objek, tempat, atau peristiwa secara detail. Ini mencakup pemahaman kosakata, ide pokok, dan informasi rinci.
- Tembung Lingga, Tembung Andhahan, Tembung Panyambung, Tembung Katrangan (Kata Dasar, Kata Berimbuhan, Kata Penghubung, Kata Keterangan): Pemahaman tentang jenis-jenis kata dan fungsinya dalam kalimat. Siswa perlu mengidentifikasi dan menggunakan kata-kata ini dengan tepat.
- Unggah-ungguh Basa (Tingkat Tutur Bahasa): Penguasaan mengenai penggunaan bahasa Jawa sesuai dengan lawan bicara, mulai dari Ngoko Lugu, Ngoko Alus, Krama Desa, hingga Krama Inggil. Ini merupakan aspek fundamental dalam berbahasa Jawa yang sopan.
- Apresiasi Geguritan (Puisi Jawa): Memahami unsur-unsur dalam geguritan, seperti tema, amanat, majas, dan makna tersirat. Siswa juga diharapkan mampu mengidentifikasi perasaan pengarang.
- Wacan Naratif (Teks Naratif Sederhana): Memahami cerita pendek atau dongeng sederhana, termasuk tokoh, alur, latar, dan pesan moral.
Contoh Soal Mid Test Bahasa Jawa Semester 2 Kelas 7
Berikut adalah contoh soal yang dirancang untuk mencakup berbagai aspek materi di atas. Soal-soal ini disajikan dalam format pilihan ganda, isian singkat, dan uraian untuk memberikan variasi dalam penilaian.
>
SOAL MID TEST BAHASA JAWA SEMESTER 2 KELAS 7
Petunjuk:
- Bacalah setiap soal dengan teliti sebelum menjawab.
- Pilihlah jawaban yang paling tepat untuk soal pilihan ganda.
- Isilah titik-titik pada soal isian singkat dengan jawaban yang benar.
- Jawablah soal uraian dengan jelas dan tepat sesuai pertanyaan.
>
I. Pilihan Ganda
Pilihen jawaban kang paling bener saka pilihan A, B, C, utawa D!
-
Pradataning wong Jawa nalika ketemu wong sing luwih tuwa utawa diajeni migunakake basa…
A. Ngoko Lugu
B. Ngoko Alus
C. Krama Desa
D. Krama Inggil -
"Bapak tindak dhateng pasar." Tembung kang dicithak miring iku kalebu jinise tembung…
A. Tembung Lingga
B. Tembung Andhahan (Kriya)
C. Tembung Andhahan (Sesambungan)
D. Tembung Katrangan -
Manut unggah-ungguh basa, ukara ing ngisor iki kang bener yaiku…
A. Kowe arep menyang ngendi?
B. Sampeyan badhe kesah pundi?
C. Sampeyan badhe tindak pundi?
D. Kowe badhe kesah pundi? -
Yen arep matur marang wong tuwa kanthi sopan, luwih becik nggunakake basa…
A. Ngoko Lugu
B. Ngoko Alus
C. Krama Alus
D. Krama Desa -
"Para siswa padha mlaku alon-alon menyang sekolah." Tembung "alon-alon" iku kalebu jinise tembung…
A. Tembung Lingga
B. Tembung Andhahan
C. Tembung Katrangan
D. Tembung Panyambung -
Wacan kang isine njlentrehake sawijining babagan kanthi rinci diarani wacan…
A. Narasi
B. Deskripsi
C. Argumentasi
D. Eksposisi -
Ing ngisor iki kang kalebu unsur-unsur geguritan, kajaba…
A. Tema
B. Amanat
C. Alur
D. Majas -
"Kembang mlati putih mekar ing wayah wengi." Ukara iki migunakake basa…
A. Ngoko Lugu
B. Ngoko Alus
C. Krama
D. Ngoko Alus lan Krama -
Tembung "tuku" yen diwenehi ater-ater "di-" lan panambang "-ake" dadi…
A. Ditukuake
B. Ditemukake
C. Ditukokake
D. Tukuake -
Unsur geguritan kang isine pesen utawa pitutur luhur saka pengarang marang pamaos diarani…
A. Tema
B. Nada
C. Amanat
D. Latar -
Yen arep nyuwun pirsa dhateng tiyang sepuh babagan kegiyatanipun, migunakake basa kang trep…
A. "Bapak, napa sampun nedha?"
B. "Bapak, wis mangan durung?"
C. "Bapak, badhe dhahar menapa?"
D. "Bapak, sampun dhahar menapa?" -
Tembung "mangan" ing basa krama alus dadi…
A. Nedha
B. Dhahar
C. Nyuwun nedha
D. Nyuwun dhahar -
Wacan kang nyritakake urutan prastawa kanthi runtut diarani wacan…
A. Deskriptif
B. Naratif
C. Argumentatif
D. Persuasif -
Crita rakyat kang ngandhakake asal-usule sawijining panggonan utawa babagan diarani…
A. Paribasan
B. Wangsalan
C. Cerkak
D. Legenda -
"Srengenge sumunar padhang ing langit biru." Ukara iki kalebu tuladha wacan…
A. Narasi
B. Deskripsi
C. Dialog
D. Pidhato
>
II. Isian Singkat
Isenana titik-titik ing ngisor iki kanthi wangsulan kang trep!
- Basa Jawa kang gunane kanggo ngomong karo kanca sebaya utawa wong sing luwih enom diarani basa ____________.
- Tembung "sawah" iku kalebu jinise tembung ____________.
- Yen arep matur babagan awake dhewe marang wong sing luwih tuwa, migunakake basa ____________.
- Geguritan kang nggambarake rasa trenyuh utawa sedih biasane nyritakake babagan ____________.
- Tembung "wengi" yen diowahi dadi basa krama alus dadi ____________.
- Tembung "bapak" yen diwenehi ater-ater "ka-" lan panambang "-e" dadi ____________.
- Cerita kang ngandhakake babagan crita kewan lan sipate kaya manungsa diarani ____________.
- Basa Jawa kang paling alus lan ngajeni banget marang lawan tutur diarani basa ____________.
- Ukara "Aku mundhut buku ing toko buku." yen diowahi dadi basa krama alus yaiku "Kula ____________ buku wonten ing toko buku."
- Unsur geguritan kang nggambarake wektu lan papan kedadeyan diarani ____________.
>
III. Uraian
Jawabana pitakon-pitakon ing ngisor iki kanthi gamblang lan bener!
-
Jelentrehna bedane basa Ngoko Alus lan Krama Alus! Wenehana conto ukara kanggo saben jinis basa kasebut!
-
Wacanen geguritan ing ngisor iki, banjur tulisen tema lan amanat saka geguritan kasebut!
"Tresna Kang Luhur"
Ing njero ati, tresna iku cumethal,
Kaya kembang mekar ing wayah esuk.
Ora mung katresnan ing antarane kekasih,
Nanging tresna marang ibu kang tanpa pamrih.Dheweke ngasuh kanthi sabar lan ikhlas,
Nglairake lan ngopeni kanthi rasa welas.
Mula, anakku, aja lali budi becik,
Balas tresna ibu kanthi tumindak kang asik. -
Jelentrehna apa kang diarani Tembung Andhahan! Sebutna telung werna Tembung Andhahan lan wenehana conto ukara kanggo saben werna!
-
Critakna maneh kanthi ringkes salah siji dongeng kang wis tau kokwaca utawa kokrungu! Sebutna tokoh utama lan pesen moral saka dongeng kasebut!
-
Gawea ukara deskriptif kang nggambarake suasana pasar tradisional ing wayah esuk! Gunakake tembung-tembung kang trep kanggo nggambarake kahanane!
>
Kunci Jawaban Singkat
I. Pilihan Ganda
- D
- B
- C
- C
- C
- B
- C
- B
- C
- C
- D
- B
- B
- D
- B
II. Isian Singkat
- Ngoko
- Lingga
- Ngoko Alus
- Kasedihan / Kesedihan
- Dalu
- Kasebut
- Fabel
- Krama Inggil
- mundhut / nitih
- Latar
III. Uraian (Contoh Jawaban – bisa bervariasi)
-
Bedane Ngoko Alus lan Krama Alus:
- Ngoko Alus: Nggunakake tembung ngoko, nanging ana sawetara tembung krama (biasane tembung kriya, sesulih, utawa katrangan) sing dicampurake kanggo nuduhake sopan santun, nanging tetep ngoko ing tembung liyane. Gunane kanggo matur marang wong tuwa utawa wong sing diajeni nanging luwih cedhak.
- Conto: "Bapak, kula sampun rampung mangajak PR." (Tembung "rampung" lan "mangajak" minangka basa krama, nanging isih nganggo "kula" lan "PR" sing ngoko).
- Krama Alus: Kabeh tembung diowahi dadi basa krama, kalebu tembung sesulih, tembung kriya, tembung katrangan, lan tembung aran. Gunane kanggo matur marang wong sing luwih tuwa utawa diajeni banget, utawa marang wong sing durung kenal.
- Conto: "Bapak, kula sampun ngrampungaken dhahar." (Kabeh tembung wis dadi krama alus).
- Ngoko Alus: Nggunakake tembung ngoko, nanging ana sawetara tembung krama (biasane tembung kriya, sesulih, utawa katrangan) sing dicampurake kanggo nuduhake sopan santun, nanging tetep ngoko ing tembung liyane. Gunane kanggo matur marang wong tuwa utawa wong sing diajeni nanging luwih cedhak.
-
Tema lan Amanat Geguritan "Tresna Kang Luhur":
- Tema: Katresnan lan rasa bakti marang ibu.
- Amanat: Anak-anak kudu ngurmati lan mbales budi luhur ibu kanthi tumindak kang becik, amarga katresnan ibu iku tanpa pamrih.
-
Tembung Andhahan: Tembung andhahan yaiku tembung lingga kang wis owah makna utawa wandane amarga ditambahi ater-ater, seselan, utawa panambang.
- Telung Werna Tembung Andhahan:
- Kriya (Kata Kerja): Tembung kang nuduhake pakaryan utawa solah bawa.
- Conto: "Adik mlampah ngalor." (Tembung "mlampah" asale saka "mlaku" ditambah panambang "-ah").
- Aran (Kata Benda): Tembung kang nuduhake barang utawa babagan.
- Conto: "Buku wacan iku becik banget." (Tembung "wacan" asale saka "waca" ditambah panambang "-an").
- Sipat (Kata Sifat): Tembung kang nuduhake watak utawa kaanan.
- Conto: "Bocah iku katon manis." (Tembung "manis" asale saka "amis" ditambah ater-ater "ma-").
- Kriya (Kata Kerja): Tembung kang nuduhake pakaryan utawa solah bawa.
- Telung Werna Tembung Andhahan:
-
Conto Dongeng (misal Fabel Kancil lan Buaya):
- Ing sawijining alas, ana kancil kang pinter nanging nakal. Sawijining dina, kancil pengin mangan woh-wohan ing sabrang kali. Kancil ngapusi para buaya supaya gelem ngewangi nyebrang kali kanthi janji bakal menehi daging. Sawise nyebrang, kancil malah mlumpat lan ngguyu.
- Tokoh Utama: Kancil.
- Pesen Moral: Aja goroh utawa ngapusi wong liya, amarga tembe mburine bakal ketara lan awake dhewe kang bakal cilaka. Sipat pinter kudu digunakake kanggo kabecikan, dudu kanggo ngapusi.
-
Ukara Deskriptif Pasar Tradisional:
"Esuk-esuk, nalika srengenge durung tanggih tenanan, pasar tradisional wis rame banget. Angine adhem nggawa ambune pitik panggang lan sambel. Para bakul wis padha nata dagangane ing meja lan amben kayu. Ana kang dodol janganan seger ijo royo-royo, woh-wohan abang kuning, iwak pitik lan iwak segara sing isih seger umob, lan bumbu pawon sing werna-werni. Swara wong dodol lan sing blanja campur dadi siji, gawe swasana pasar dadi regeng nanging uga nyenengake."
>
Penutup
Contoh soal mid test Bahasa Jawa semester 2 kelas 7 ini diharapkan dapat memberikan gambaran yang jelas mengenai tipe-tipe soal dan cakupan materi yang mungkin akan dihadapi siswa. Penting bagi siswa untuk tidak hanya menghafal jawaban, tetapi juga memahami konsep di baliknya. Dengan pemahaman yang mendalam, belajar Bahasa Jawa akan menjadi lebih menyenangkan dan bermakna, serta membantu melestarikan kekayaan budaya bangsa.
Guru dapat menggunakan contoh ini sebagai referensi untuk menyusun soal yang lebih spesifik sesuai dengan kurikulum dan kemampuan siswanya. Orang tua juga dapat berperan aktif dengan membantu anak berlatih dan mendiskusikan materi pelajaran. Semoga artikel ini bermanfaat dan menjadi bekal berharga bagi para siswa kelas 7 dalam menghadapi mid test Bahasa Jawa.